Een dresseerhamer is een speciaal gereedschap dat drukkers gebruikten om loden zetsels en clichés op gelijke hoogte te brengen. Dit zorgde voor een consistente afdrukkwaliteit door oneffenheden in het drukbeeld te corrigeren. Met lichte tikken pasten drukkers kleine hoogteverschillen aan, zodat de inkt gelijkmatig werd verdeeld en een strak drukresultaat werd bereikt.
Rubberen hamertje. Drukkersgerei.
Functie en gebruik van de dresseerhamer
In de tijd van handmatige boekdrukkunst en loodzetterij, moesten alle elementen in een zetsel (de letters, illustraties en andere te drukken onderdelen) perfect uitgelijnd waren. Minimale variaties in hoogte konden leiden tot drukproblemen, zoals ongelijkmatige inktverdeling of vlekken. De dresseerhamer was het gereedschap om deze afwijkingen te voorkomen of verhelpen.
Toepassing
Bij het handmatig zetten van loden letters konden kleine afwijkingen ontstaan, bijvoorbeeld door onregelmatigheden in het gietproces of door slijtage bij hergebruik. De dresseerhamer bood een eenvoudige en efficiënte manier om deze verschillen te corrigeren en zo een haarscherpe, gelijkmatige afdruk te garanderen.
Indien een letter of lijn iets uitstak, kon de zetter of drukker deze met zachte tikjes de verhoogde loden letters iets laten zakken, zodat het oppervlak van het zetsel egaal werd. Dit zorgde ervoor dat de inkt gelijkmatig verdeeld werd en het drukbeeld helder en strak bleef.
Naast het corrigeren van hoogteverschillen werd de hamer ook gebruikt om scheefstaande of licht beschadigde letters voorzichtig terug op hun plek te tikken zonder het kwetsbare lood te breken. Daarnaast werd de hamer gebruikt voor kleine reparaties aan loden letters en clichés.
De vorm van de hamer
De dresseerhamer had een compacte en functionele vormgeving, afgestemd op precisiewerk in de drukkerij. De belangrijkste kenmerken waren:
- Een stevige metalen kop: Uitgevoerd met een vlakke zijde voor algemene correcties en een licht afgeronde zijde voor nauwkeurigere aanpassingen
- Een houten of metalen handvat: Dit zorgde voor een comfortabele grip en optimale controle over de kracht van de tikken
- Beschermende legering: Sommige modellen hadden een kop van een zachtere legering dan het lood om beschadiging van de lettertypen te voorkomen.
Wordt een dresseerhamer nog steeds gebruikt?
Met de opkomst van digitale druktechnieken en offsetdruk zijn loden zetwerk en handmatige drukmethoden grotendeels verdwenen. Hierdoor is ook de noodzaak voor een dresseerhamer ook verdwenen. Wel wordt dit historische gereedschap nog steeds gewaardeerd door ambachtelijke drukkers en liefhebbers van traditionele boekdrukkunst. In gespecialiseerde drukkerijen en vakwerkplaatsen kan de dresseerhamer nog altijd van pas komen bij het restaureren van oude drukwerken of het werken met loden letters.
Zie: Dresseren.